فتوسل یا سنسور چشمی آسانسور

مقدمه

به دنبال زندگی شهری و مرتفع شدن ساختمان‌ها کاربرد آسانسور‌ها نیز روز‌ به‌ روز افزایش یافته و اکنون آسانسور به وسیله‌ای لازم برای زندگی شهر نشینی تبدیل شده که روزانه چندین بار از آن استفاده می‌ کنیم. به همین خاطر آسانسور باید سیستم ایمنی بسیار قوی داشته باشد تا امنیت مسافران خود را به بهترین شکل ممکن تامین کند. فتوسل یا چشمی آسانسور یکی از اجزای سیستم ایمنی آسانسور به شمار می‌ رود که امروزه در اکثر آسانسورها از آن در انواع مختلف و برند گوناگون ایرانی و خارجی استفاده می شود. آسانسور ‌به نوعی جزئی از تجهیزات حمل و نقل است که امروزه در بسیاری از ساختمان‌های مسکونی، اداری، تجاری، بیمارستان‌ها و … استفاده می‌ شود. برای بسیاری از افراد اتفاق افتاده‌ است که در زمان ورود به آسانسور درب بسته شده ‌باشد. استرس این اتفاق ممکن است مدت زمان زیادی در ذهن افراد باقی بماند و چه بسا بسیاری از افراد این ترس از آسانسور را همیشه با خود داشته باشند. این سنسورها برای جلوگیری از بسته شدن درب آسانسورها بسیار مهم هستند. اگر شخص یا شی، ورودی درب را مسدود کند این سنسورها مانع را شناسایی می‌ کنند و درب باز می‌ ماند و تا هنگامی که شخص از آنجا دور نشود درب بسته نمی‌ شود.

فتوسل آسانسور چیست؟

فتوسل آسانسور، چشم الکترونیکی یا چشمی آسانسور است که وظیفه تشخیص هر گونه مانعی را بر عهده دارد. این سنسور با شناسایی اجسام متحرک کوچک و بزرگ و حتی مسافران، از آسیب رسیدن به آن ها جلوگیری می کند و مانع از بسته شدن درب آسانسور می شود. سنسورهای چشمی در تمامی آسانسورها همچون آسانسور خودروبر، آسانسور بییمارستانی و… تعبیه می شود و از اصلی ترین قطعات آسانسور محسوب می شوند. فتوسل آسانسور با جلوگیری از بسته شدن درب به ایمنی مسافران کمک می کند. خود فتوسل یک مقاومت است که نور وابسته می‌باشد. حساسیت این وسیله به نور باعث می‌شود که از خود ولتاژ تولید کرده این تولید ولتاژ به کار کردن یک رله منجر می‌شود. به همین روش یک مدار الکتریکی را قطع و وصل می‌کند. فتوسل که فتوسل چشمی نیز یکی از انواع آن به شمار می‌‌رود از یک جسم نیمه هادی که مقاومت بالایی نیز دارد ساخته شده است. از نظر ساختاری این وسیله از :
• الکترود
• تماس جوش سرد
• سرامیک
• موادی که به نور حساس هستند
• دو پایه خروجی کارکرد فتوسل آسانسور به این شکل است که در قسمت ورودی درب آسانسور نصب می شوند و سیگنال های نوری را به گیرنده ارسال می کنند. در واقع یک یا چند شعاع نوری از یک فرستنده که در یک سمت ورودی کابین نصب است، ارسال می‌شود و گیرنده‌ای در سمت دیگر ورودی قرار دارد. هر زمان که مانعی در این بین قرار گیرد، سنسور تشخیص داده و سیگنالی به گیرنده ارسال نمی شود. بنابراین فرمان بسته شده درب آسانسور صادر نمی شود و از مسافرین محافظت خواهد شد.

فتوسل یا چشمی آسانسور چگونه کار می‌کند

نحوه عملکرد این سنسور در آسانسور بسیار ساده و در عین حال مهم می باشد. فتوسل شامل یک یا چند فرستنده نوری در یک سمت درب آسانسور و یک یا چند گیرنده نوری در سمت دیگر درب آسانسور می‌باشد که به وسیله کابل به سقف آسانسور متصل شده‌اند. دیود‌های کنترلر مسیرهای نوری بین فرستنده و گیرنده‌های نوری را مدام کنترل می‌کنند و در زمان قطع بودن این مسیر از حرکت نکردن آسانسور اطمینان حاصل می‌ کنند. بدین صورت که فرستنده ها سیگنالهای نوری خود را به گیرنده ارسال می کنند. زمانی که مانعی وجود داشته باشد، توسط این سنسور ها تشخیص داده شده و سیگنال به گیرنده ارسال نمی شود در نتیجه با صادر نشدن فرمان بسته شدن درب آسانسور، فتوسل از مسافرین محافظت می کند. با توجه به کاربرد های مختلف آسانسور، فتوسل آسانسور در انواع مختلفی تولید و عرضه می شود. که در ادامه به آن می پردازیم.

انواع فتوسل آسانسور

با توجه به کارکرد آسانسور، فتوسل آسانسور در انواع مختلفی تولید و روی آن نصب می شود. آشنایی با فتوسل ها شما را در خرید و انتخاب یاری خواهد کرد. فتوسل نقطه ای و فتوسل پرده ای دو نوع این سنسور هستند که در ادامه ویژگی های هر کدام بیان می شود.

فتوسل نقطه‌ای

برای جلوگیری از بسته شدن درب آسانسور فرد یا بار بایستی دقیقا رو‌به ‌روی سنسور چشمی آسانسور قرار‌ بگیرد. به همین دلیل چون ممکن است بخشی از اعضای بدن یا قسمتی از وسیله از کابین بیرون بماند. اما چون خط نوری فتوسل نقطه ای آسانسور قطع نشده است درب آسانسور بسته شود که این موضوع ایمنی آسانسور را کاهش می دهد. قیمت فتوسل آسانسور نقطه ای از انواع دیگر آن کمتر است زیرا قطعاتی که در این قطعه به ‌کار رفته است است کمتر است این نوع از فتوسل‌ها در بخش کناری در آسانسورها نصب شده و سیگنال‌هایی را به صورت نقطه‌ای منتشر می‌کنند. این سیگنال‌ها از یک سمت آسانسور به عنوان فرستنده به سمت دیگر آن به عنوان گیرنده انتقال پیدا می‌کنند. این سنسور عموما در فاصله‌ای بین 50 الی 70 سانتی متری از سطح زمین نصب می‌شوند. این نوع سنسور تنها قادر است تا یک نقطه از وسط آسانسور تا پایین آن را مورد پوشش و کنترل قرار دهد. از نظر قیمت نسبت به سایر انواع ارزان تر بوده و دلیل آن نیز قطعات مورد استفاده در ساختار آن است. این نوع از فتوسل‌های به کار رفته در آسانسور از بخش‌های مختلفی مانند :
• منبع تغذیه
• سیم
• مدار فتوسل
• لیزر ساخته شده‌اند.

فتوسل پرده‌ای

فتوسل پرده‌ای قادر به تشخیص و تحت پوشش گرفتن چندین نقطه است و به‌صورت کامل تمام سطح درب آسانسور را پوشش می‌دهد. درواقع اینطور میتوان گفت که چشمیهای پردهای بهصورت تقریبی کل سطح آسانسور را بررسی میکنند و به همین علت نیز به آن پرده نوری آسانسور نیز می‌گویند. این سنسور اگر حتی یک چیز کوچک را مشاهده کرده و تشخیص دهد درب آسانسور بسته نمی‌شود. وظیفه و روش کار فتوسل پرده ای مثل فتوسل نقطه ای می باشد با این تفاوت که تعداد زیادی مسیر نوری در عرض درب ایجاد می شود، در نتیجه دقت کنترل افزایش می یابد. محل نصب این وسیله بین لته های درب و بدنه کابین است این نوع چندین نقطعه را به طور همزمان مورد بررسی و پوشش قرار می‌دهد. ایمنی در نوع پرده‌ای نسبت به نوع فتوسل چشمی بالاتر است چا که محدوده‌ بسیار بیشتری را تحت پوشش خود قرار می‌دهد. از آن جایی که تعداد بیشتری از گیرنده و فرستنده در این نوع به کار برده شده است این وسیله در دو مدل متحرک و ثابت ساخته می شود که مدل ثابت آن متداول تر است. به دلیل تعدد فرستنده و گیرنده، امکان خرابی آنها افزایش می یابد که می تواند بر روی عملکرد آسانسور تاثیر بگذارد؛ برای رفع این مشکل به کمک تله های نرم افزاری، فرستنده و گیرنده معیوب شناسایی شده، به طور اتوماتیک از مدار خارج می گردد. البته قیمت فتوسل پرده ای بیشتر می باشد. همین امر هم دلیلی است برای اینکه بتوانیم بگوییم که دقت و ایمنی در بالاترین سطح موجود تامین میشود. اغلب از فتوسل‌های پرده‌ای به دلیل کنترل و امنیت بالا در بیشتر مواقع استفاده می‌شود. محل نصب چشمی پرده‌ای دقیقا بین لته‌های در و بدنه کابین می‌باشد. به همین علت هم این قطعه قطری در حدود 8 میلی‌متر دارد. فتوسل‌های پرده‌ای در دو نوع متحرک و ثابت هستند و اکثرا نوع ثابت آن را استفاده می‌کنند. فتوسل آسانسور پرده‌ای به ‌صورت تقریبی تمام سطح آسانسور را بررسی می‌کنند و در صورت تشخیص حتی یک چیز کوچک مانع از بسته شدن درب آسانسور می شود. سنسور چشمی آسانسور پرده‌ای دقیقا بین لته‌ های در و بدنه کابین قرار می گیرد و قطری در حدود ۸ میلی ‌متر دارد. که سبب می شود تا دقت و ایمنی در بالاترین سطح موجود تامین ‌شود. این نوع از فتوسل‌ها در دو نوع متحرک و ثابت تولید شده اند که بیشتر افراد از نوع ثابت آن را استفاده می‌کنند. فتوسل پرده‌ای، به دلیل داشتن تعداد بیشتری گیرنده و فرستنده در مقایسه با نوع نقطه‌ای از قیمت بالای برخوردار است.

تفاوت فتوسل پرده‌ای و نقطه‌ای چیست؟

یکی از بزرگترین تفاوتهای چشمی آسانسور پردهای و نقطهای در تعداد نقاط تحت پوشش است. در حقیقت در ساخت فتوسل پردهای، دقت بیشتری بهکار رفته است و تعداد سنسورهای بالاتری دارد. همین امر هم دلیلی است برای این که با قاطعیت بتوانیم بگوییم که ایمنی و امنیت فتوسل پرده‌ای نسبت به فتوسل نقطه‌ای بیشتر است. از دیگر تفاوت این دو این است که فتوسلهای پردهای سنسورهای زیادی دارند. این فتوسل هم چنین از گیرندههای زیادی نیز برخوردار است که همین مسئله امکان خرابی را افزایش میدهد. درنهایت هم ممکن است که این خرابیها روی عملکرد آسانسور تاثیرات منفی را اعمال کند. البته میتوانید با رسیدگی کردن و یادگیری نحوه سرویس و نگهداری از آسانسور طبق چک لیست مراقبت از آسانسور، تا حد زیادی از این خسارات جلوگیری کنید. قیمت فتوسلها نیز متفاوت است و همانطور هم که گفتیم فتوسلهای پردهای بسیار گرانتر از فتوسلهای نقطهای میباشند. هم‌چنین قطعات به‌کار رفته در فتوسل نقطه‌ای کمتر است.

نکات مهم به هنگام خرید سنسورهای آسانسور

سنسور چشمی یا فتوسل آسانسور توسط شرکت های مختلفی تولید و عرضه می شوند. برخورداری از قیمت بالا نشان دهنده کیفیت و کارایی خوب نیست. بلکه به منظور افزایش ایمنی کیفیت و کارایی ابتدا توجه کنید که حتما آن قطعه اورجینال باشد، یعنی با قطعات اصلی تولید شده باشد و از استاندارد های لازم برخوردار باشد. اگر در هنگام خرید به کیفیت و اصل بودن آن اهمیت ندهید در آینده مجبور هستید هزینه های بیشتری را برای تعویض و یا تعمیر آن بپردازید. انتخاب و خرید یک فتوسل آسانسور استاندارد از ویژگی های مختلفی برخوردار است. اولین ویژگی توجه به نوع سنسور به کار رفته در فتوسل است. انواع سنسور ها شامل رفلکتور یک طرفه یا دو طرفه هستند. مدل های یک طرفه بدون آینه، برای تشخیص شی و یا افراد که دارای رنگ مات و یا مشکی هستند، مناسب نیستند. از سوی دیگر سنسورهای چشمی بدون رفلکتور نیز قادر به تشخیص اجسام در فاصله ای بیشتر از 2 متر خود نیستند. پس بایستی متناسب با کاربرد آسانسور اقدام به خرید سنسور چشمی آسانسور کرد. لازم به ذکر است که انتخاب و خرید بهترین برند و کیفیت مخصوصا در مراکز پرتردد نظیر مکان های تجاری و حتی بیمارستان ها فتوسل آسانسور با کیفیت سبب می شود تا در ساختمان های پر ترافیک ایجاد خطر های احتمالی برای افراد را کاهش دهد. نحوه نصب فوتوسل آسانسور چگونه است؟ نصب چشمی درب آسانسور دارای چند مرحله است که با رعایت آن‌ها می‌توانید موفق به نصب درست چشمی درب آسانسور شوید. در نصب فتوسل آسانسور، گزینه منفی مربوط به بخش تغذیه است. فتوسل چشمی آسانسورهای مختلف عدد 24VDC است و با رنگ مشکی هم مشخص می‌شود. گزینه مثبت ۲۴ هم مربوط به بخش مثبت تغذیه است. گزینههای NO-COM-NC نیز مربوط به قسمت رله است. که می‌توانید آن را به برق شهر هم متصل کنید. سنسور فتوسل چشمی آسانسور برخی از آسانسورها طوری طراحی شده است که وقتی سنسورها خراب می‌شوند، رله در حالت NORMALY OPEN قرار می‌گیرند و درب باز می‌شود. در نصب فتوسل آسانسور گزینه TR(A) رشته آبی رنگ کامل است که مربوط به بخش مثبت سنسور فرستنده می‌شود. برای این که بتوانید تشخیص دهید که کدام فرستنده و کدام گیرنده است باید به داخل چشمی فتوسل نگاه کنید. اگر لامپش سفید بود نشانه فرستنده و لامپ مشکی نشانه گیرنده است. دانستن این نکته هم مهم است که روی هرکابل سیم مربوط به فرستنده و گیرنده، برچسبهای TR و RE دارند. در جدول نصب فتوسل آسانسور، گزینه TR(K) رشته مشکی رنگ کابل که مربوط به بخش منفی سنسور فرستنده است. گزینه RE(A) هم رشته آبی رنگ کابل است که مربوط به بخش مثبت سنسور میباشد. گزینه RE(K) نیز رشته مشکی دارد که به بخش منفی سنسور گیرنده مربوط می‌شود.

نکات مهم به هنگام نصب سنسورهای آسانسور

هنگام نصب سنسور چشمی یا فتوسل آسانسور دقت کنید که به هیچ وجه مته دریل را روی مهره سنسور فتوسل قرار ندهید. روش درست آن این است که ابتدا سنسور را علامت بزنید و سپس سنسور را برداشته و لته درب را سوراخ کنید، تا لنز شیشه ای قرمز رنگ سنسور چشمی آسانسور کثیف نشود. برای افزایش طول عمر بیشتر و کارکرد بهتر فتوسل، می توان تا حد امکان فاصله دو سنسور گیرنده و فرستنده را طوری قرار داد که نزدیک به هم باشد زیرا، حساسیت نسبت به زاویه بیشتر می شود و میزان خطا و آسیب به دستگاه نیز کاهش پیدا کند. اگر زاویه فتوسل آسانسور به درستی اندازه گیری و نصب نشود سبب می شود تا درب آسانسور بسیار دیرتر از حد معمول بسته شود و همین امر سبب میشود تا زمان انتظار مسافرین برای ورود و خروج از آسانسور افزایش یابد. در این شرایطم بهتر است برای نصب سنسور ها از افراد متخصص در این زمینه یا کارشناسان آسانسور استفاده کنید. تا علاوه بر نصب درست باعث افزایش کارایی و همچنین از آسیب به قطعه نیز جلوگیری کنید
• برای طول عمر بیشتر و عملکرد بهتر فتوسل، بهتر است تا حد امکان فاصله دو سنسور گیرنده و فرستنده نزدیک به هم باشد.
• وجود زاویه هنگام نصب فتوسل آسانسور مهم است و با افزایش فاصله دو سنسور، حساسیت نصب به زاویه بیشتر می شود.
• هنگام نصب دقت کنید که تحت هیچ شرایطی مته دریل را روی مهره سنسور فتوسل قرار ندهید و همزمان سوراخ نکنید. بلکه ابتدا علامت بزنید و سپس سنسور را برداشته و سپس لته درب را سوراخ کنید تا لنز شیشه ای قرمز رنگ سنسور کثیف نشود.

تاثیر فوتوسل آسانسور بر افزایش امنیت

آسانسورها از وسایل بسیار پرکاربرد در هر ساختمان هستند محسوب می‌شوند. این دستگاه رفت و آمد برای طی کردن طبقات مختلف یک ساختمان را بسیار آسان کرده است. یا به عبارت دیگر آسانسور شامل مجموعه‌ای از تجهیزات برای حمل و نقل است که در بسیاری از ساختمان های مسکونی، تجاری، ادارات، بیمارستان‌ها و غیره مورد استفاده قرار می گیرند. اما شاید تا به حال درباره قطعاتی که به برای برقراری امنیت آسانسور هنگام باز و بسته شدن درب های آسانسور قرار می دهند چیزی شنیده باشد. در واقع سنسور چشمی یا فتوسل آسانسور از مسافران داخل کابین محافظت می ‌کند. از سنسورهای درب فتوسل آسانسور گاهی اوقات به عنوان پرتو فتوالکتریک یا مادون قرمز، ردیاب درب لبه های درب ایمنی برقی، لبه های مجاورت الکتریکی یا دوربان برقی یاد می کنند. زیرا اگر مسافر یا شیء را در درب آسانسور شناسایی کند مانع از بسته شدن درب می شود. بعضی از سنسورهای درب، در داخل سنسورها لامپ های روشنایی LED تعبیه می شوند که نشان دهنده حرکت درب آسانسور است. که معمولا لامپ سبز نشانه باز بودن درب و لامپ قرمز نشانه بسته بودن درب آسانسور است.

خرابی چشمی آسانسور و علت های آن

به دلیل اینکه آسانسور یک وسیله ضروری و مهم در هر ساختمانی است، خرابی هر قسمت از آن می‌تواند مشکلات زیادی ایجاد کند. خرابی چشمی آسانسور، علاوه بر مشکلاتی که از نظر ایمنی ایجاد می‌کند، ممکن است باعث شود که در روند کار آسانسور هم اختلال ایجاد گردد. بهترین راه‌حل برای جلوگیری از این مشکلات، تعمیرات و بازدیدهای دوره‌ای توسط شرکت‌ سازنده و یا شرکت‌های مجرب تعمیر آسانسور است. این نکته را در نظر داشته باشید که هیچ تغییری در آسانسور بی علت نیست و همه جزئیات باید توسط تعمیرکار ماهر بررسی شود.

سخن پایانی

وظیفه این سنسور به این صورت است که هرگونه مانعی را اعم از انسان یا باقی اجسام را شناسایی کند سنسور چشمی یا فتوسل آسانسور یکی از مهم‌ ترین قطعات آسانسور است که وجود آن در هر آسانسوری الزامی می باشد. زیرا این قطعه پر اهمیت وظیفه محافظت از جان مسافرین و یا بار داخل کابین آسانسور را به عهده دارد.سنسور بسیار مهم، اشیا متحرک کوچک یا بزرگی را مانند اجسام سنگین، تشخیص دهد مانع از بستن درب آسانسور می‌شود. خرابی این قطعه می‌تواند مشکلات زیادی را به وجود بیاورد. بنابراین برای جلوگیری از این اتفاق باید هرچندوقت یک‌بار آسانسور را سرویس کنید یا این‌که موقع خرابی قطعه را تعویض کنید سنسور چشمی آسانسور زمانی بی نقص و به دور از اشکال کار می کنند که در شرایط عادی مدتی یکبار سرویس و نگهداری شوند و از سالم بودن و عملکرد درست آن‌ توسط سرویس کاران اطمینان حاصل کنید